王孙圉聘于晋，定公飨之。赵简子鸣玉以相，问于王孙圉曰：“楚之白珩犹在乎？”对曰：“然。”简子曰：“其为宝也，几何矣？”曰：“未尝为宝。楚之所宝者，曰观射父，能作训辞，以行事于诸侯，使无以寡君为口实。又有左史倚相，能道训典，以叙百物，以朝夕献善败于寡君，使寡君无忘先王之业；又能上下说于鬼神，顺道其欲恶，使神无有怨痛于楚国。又有薮曰云，连徒洲，金、木、竹、箭之所生也，龟、珠、角、齿、皮、革、羽、毛，所以备赋，以戒不虞者也；所以共币帛，以宾享于诸侯者也。若诸侯之好币具，而导之以训辞，有不虞之备，而皇神相之，寡君其可以免罪于诸侯，而国民保焉。此楚国之宝也。若夫白珩，先王之玩也，何宝之焉？”
“圉闻国之宝，六而已：圣能制议百物，以辅相国家，则宝之；玉足以庇荫嘉谷，使无水旱之灾，则宝之；龟足以宪臧否，则宝之；珠足以御火灾，则宝之；金足以御兵乱，则宝之；山林薮泽足以备财用，则宝之。若夫哗嚣之美，楚虽蛮夷，不能宝也。”

　　wáng sūn yǔ pìn yú jìn ，dìng gōng xiǎng zhī 。zhào jiǎn zǐ míng yù yǐ xiàng ，wèn yú wáng sūn yǔ yuē ：“chǔ zhī bái héng yóu zài hū ？”duì yuē ：“rán 。”jiǎn zǐ yuē ：“qí wéi bǎo yě ，jǐ hé yǐ ？”yuē ：“wèi cháng wéi bǎo 。chǔ zhī suǒ bǎo zhě ，yuē guān shè fù ，néng zuò xùn cí ，yǐ háng shì yú zhū hóu ，shǐ wú yǐ guǎ jun1 wéi kǒu shí 。yòu yǒu zuǒ shǐ yǐ xiàng ，néng dào xùn diǎn ，yǐ xù bǎi wù ，yǐ cháo xī xiàn shàn bài yú guǎ jun1 ，shǐ guǎ jun1 wú wàng xiān wáng zhī yè ；yòu néng shàng xià shuō yú guǐ shén ，shùn dào qí yù è ，shǐ shén wú yǒu yuàn tòng yú chǔ guó 。yòu yǒu sǒu yuē yún ，lián tú zhōu ，jīn 、mù 、zhú 、jiàn zhī suǒ shēng yě ，guī 、zhū 、jiǎo 、chǐ 、pí 、gé 、yǔ 、máo ，suǒ yǐ bèi fù ，yǐ jiè bú yú zhě yě ；suǒ yǐ gòng bì bó ，yǐ bīn xiǎng yú zhū hóu zhě yě 。ruò zhū hóu zhī hǎo bì jù ，ér dǎo zhī yǐ xùn cí ，yǒu bú yú zhī bèi ，ér huáng shén xiàng zhī ，guǎ jun1 qí kě yǐ miǎn zuì yú zhū hóu ，ér guó mín bǎo yān 。cǐ chǔ guó zhī bǎo yě 。ruò fū bái héng ，xiān wáng zhī wán yě ，hé bǎo zhī yān ？”
“yǔ wén guó zhī bǎo ，liù ér yǐ ：shèng néng zhì yì bǎi wù ，yǐ fǔ xiàng guó jiā ，zé bǎo zhī ；yù zú yǐ bì yīn jiā gǔ ，shǐ wú shuǐ hàn zhī zāi ，zé bǎo zhī ；guī zú yǐ xiàn zāng fǒu ，zé bǎo zhī ；zhū zú yǐ yù huǒ zāi ，zé bǎo zhī ；jīn zú yǐ yù bīng luàn ，zé bǎo zhī ；shān lín sǒu zé zú yǐ bèi cái yòng ，zé bǎo zhī 。ruò fū huá xiāo zhī měi ，chǔ suī mán yí ，bú néng bǎo yě 。”

　　穆王将征犬戎，祭公谋父谏曰：“不可。先王耀德不观兵。夫兵，戢而时动，动则威；观则玩，玩则无震。是故周文公之《颂》曰：‘载戢干戈，载櫜弓矢；我求懿德，肆于时夏。允王保之。’先王之于民也，茂正其德，而厚其性；阜其财求，而利其器用；明利害之乡，以文修之，使务利而避害，怀德而畏威，故能保世以滋大。
昔我先世后稷，以服事虞夏。及夏之衰也，弃稷弗务，我先王不窋，用失其官，而自窜于戎翟之间。不敢怠业，时序其德，纂修其绪，修其训典；朝夕恪勤，守以惇笃，奉以忠信，奕世戴德，不忝前人。至于武王，昭前之光明，而加之以慈和，事神保民，莫不欣喜。商王帝辛，大恶于民，庶民弗忍，欣戴武王，以致戎于商牧。是先王非务武也，勤恤民隐，而除其害也。
夫先王之制：邦内甸服，邦外侯服，侯、卫宾服，夷、蛮要服，戎、狄荒服。甸服者祭，侯服者祀，宾服者享，要服者贡，荒服者王。日祭，月祀，时享，岁贡，终王，先王之训也。
有不祭，则修意；有不祀，则修言；有不享，则修文；有不贡，则修名；有不王，则修德。序成而有不至，则修刑。于是乎有刑不祭，伐不祀，征不享，让不贡，告不王。于是乎有刑罚之辟，有攻伐之兵，有征讨之备，有威让之令，有文告之辞。布令陈辞，而又不至，则又增修于德，无勤民于远。
是以近无不听，远无不服。今自大毕、伯士之终也，犬戎氏以其职来王，天子曰：‘予必以不享征之’，且观之兵，其无乃废先王之训，而王几顿乎？吾闻夫犬戎树椁，能帅旧德，而守终纯固，其有以御我矣。”王不听，遂征之，得四白狼、四白鹿以归。自是荒服者不至。

　　mù wáng jiāng zhēng quǎn róng ，jì gōng móu fù jiàn yuē ：“bú kě 。xiān wáng yào dé bú guān bīng 。fū bīng ，jí ér shí dòng ，dòng zé wēi ；guān zé wán ，wán zé wú zhèn 。shì gù zhōu wén gōng zhī 《sòng 》yuē ：‘zǎi jí gàn gē ，zǎi gāo gōng shǐ ；wǒ qiú yì dé ，sì yú shí xià 。yǔn wáng bǎo zhī 。’xiān wáng zhī yú mín yě ，mào zhèng qí dé ，ér hòu qí xìng ；fù qí cái qiú ，ér lì qí qì yòng ；míng lì hài zhī xiāng ，yǐ wén xiū zhī ，shǐ wù lì ér bì hài ，huái dé ér wèi wēi ，gù néng bǎo shì yǐ zī dà 。
xī wǒ xiān shì hòu jì ，yǐ fú shì yú xià 。jí xià zhī shuāi yě ，qì jì fú wù ，wǒ xiān wáng bú kū ，yòng shī qí guān ，ér zì cuàn yú róng zhái zhī jiān 。bú gǎn dài yè ，shí xù qí dé ，zuǎn xiū qí xù ，xiū qí xùn diǎn ；cháo xī kè qín ，shǒu yǐ dūn dǔ ，fèng yǐ zhōng xìn ，yì shì dài dé ，bú tiǎn qián rén 。zhì yú wǔ wáng ，zhāo qián zhī guāng míng ，ér jiā zhī yǐ cí hé ，shì shén bǎo mín ，mò bú xīn xǐ 。shāng wáng dì xīn ，dà è yú mín ，shù mín fú rěn ，xīn dài wǔ wáng ，yǐ zhì róng yú shāng mù 。shì xiān wáng fēi wù wǔ yě ，qín xù mín yǐn ，ér chú qí hài yě 。
fū xiān wáng zhī zhì ：bāng nèi diàn fú ，bāng wài hóu fú ，hóu 、wèi bīn fú ，yí 、mán yào fú ，róng 、dí huāng fú 。diàn fú zhě jì ，hóu fú zhě sì ，bīn fú zhě xiǎng ，yào fú zhě gòng ，huāng fú zhě wáng 。rì jì ，yuè sì ，shí xiǎng ，suì gòng ，zhōng wáng ，xiān wáng zhī xùn yě 。
yǒu bú jì ，zé xiū yì ；yǒu bú sì ，zé xiū yán ；yǒu bú xiǎng ，zé xiū wén ；yǒu bú gòng ，zé xiū míng ；yǒu bú wáng ，zé xiū dé 。xù chéng ér yǒu bú zhì ，zé xiū xíng 。yú shì hū yǒu xíng bú jì ，fá bú sì ，zhēng bú xiǎng ，ràng bú gòng ，gào bú wáng 。yú shì hū yǒu xíng fá zhī pì ，yǒu gōng fá zhī bīng ，yǒu zhēng tǎo zhī bèi ，yǒu wēi ràng zhī lìng ，yǒu wén gào zhī cí 。bù lìng chén cí ，ér yòu bú zhì ，zé yòu zēng xiū yú dé ，wú qín mín yú yuǎn 。
shì yǐ jìn wú bú tīng ，yuǎn wú bú fú 。jīn zì dà bì 、bó shì zhī zhōng yě ，quǎn róng shì yǐ qí zhí lái wáng ，tiān zǐ yuē ：‘yǔ bì yǐ bú xiǎng zhēng zhī ’，qiě guān zhī bīng ，qí wú nǎi fèi xiān wáng zhī xùn ，ér wáng jǐ dùn hū ？wú wén fū quǎn róng shù guǒ ，néng shuài jiù dé ，ér shǒu zhōng chún gù ，qí yǒu yǐ yù wǒ yǐ 。”wáng bú tīng ，suí zhēng zhī ，dé sì bái láng 、sì bái lù yǐ guī 。zì shì huāng fú zhě bú zhì 。

　　叔向见韩宣子，宣子忧贫，叔向贺之。宣子曰：“吾有卿之名而无其实，无以从二三子，吾是以忧，子贺我，何故？”
对曰：“昔栾武子无一卒之田，其宫不备其宗器，宣其德行，顺其宪则，使越于诸侯。诸侯亲之，戎狄怀之，以正晋国。行刑不疚，以免于难。及桓子，骄泰奢侈，贪欲无艺，略则行志，假货居贿，宜及于难，而赖武之德以没其身。及怀子，改桓之行，而修武之德，可以免于难，而离桓之罪，以亡于楚。夫郤昭子，其富半公室，其家半三军，恃其富宠，以泰于国。其身尸于朝，其宗灭于绛。不然，夫八郤，五大夫，三卿，其宠大矣，一朝而灭，莫之哀也，唯无德也。今吾子有栾武子之贫，吾以为能其德矣，是以贺。若不忧德之不建，而患货之不足，将吊不暇，何贺之有？”
宣子拜，稽首焉，曰：“起也将亡，赖子存之，非起也敢专承之，其自桓叔以下，嘉吾子之赐。”

　　shū xiàng jiàn hán xuān zǐ ，xuān zǐ yōu pín ，shū xiàng hè zhī 。xuān zǐ yuē ：“wú yǒu qīng zhī míng ér wú qí shí ，wú yǐ cóng èr sān zǐ ，wú shì yǐ yōu ，zǐ hè wǒ ，hé gù ？”
duì yuē ：“xī luán wǔ zǐ wú yī zú zhī tián ，qí gōng bú bèi qí zōng qì ，xuān qí dé háng ，shùn qí xiàn zé ，shǐ yuè yú zhū hóu 。zhū hóu qīn zhī ，róng dí huái zhī ，yǐ zhèng jìn guó 。háng xíng bú jiù ，yǐ miǎn yú nán 。jí huán zǐ ，jiāo tài shē chǐ ，tān yù wú yì ，luè zé háng zhì ，jiǎ huò jū huì ，yí jí yú nán ，ér lài wǔ zhī dé yǐ méi qí shēn 。jí huái zǐ ，gǎi huán zhī háng ，ér xiū wǔ zhī dé ，kě yǐ miǎn yú nán ，ér lí huán zhī zuì ，yǐ wáng yú chǔ 。fū qiè zhāo zǐ ，qí fù bàn gōng shì ，qí jiā bàn sān jun1 ，shì qí fù chǒng ，yǐ tài yú guó 。qí shēn shī yú cháo ，qí zōng miè yú jiàng 。bú rán ，fū bā qiè ，wǔ dà fū ，sān qīng ，qí chǒng dà yǐ ，yī cháo ér miè ，mò zhī āi yě ，wéi wú dé yě 。jīn wú zǐ yǒu luán wǔ zǐ zhī pín ，wú yǐ wéi néng qí dé yǐ ，shì yǐ hè 。ruò bú yōu dé zhī bú jiàn ，ér huàn huò zhī bú zú ，jiāng diào bú xiá ，hé hè zhī yǒu ？”
xuān zǐ bài ，jī shǒu yān ，yuē ：“qǐ yě jiāng wáng ，lài zǐ cún zhī ，fēi qǐ yě gǎn zhuān chéng zhī ，qí zì huán shū yǐ xià ，jiā wú zǐ zhī cì 。”

　　吴王夫差败越于夫椒，报槜李也。遂入越。越子以甲楯五千保于会稽，使大夫种因吴太宰嚭以行成。
吴子将许之。伍员曰：“不可。臣闻之：‘树德莫如滋，去疾莫如尽。’昔有过浇杀斟灌以伐斟鄩，灭夏后相。后缗方娠，逃出自窦，归于有仍，生少康焉，为仍牧正。惎浇能戒之。浇使椒求之，逃奔有虞，为之庖正，以除其害。虞思于是妻之以二姚，而邑诸纶，有田一成，有众一旅。能布其德，而兆其谋，以收夏众，抚其官职；使女艾谍浇，使季杼诱豷，遂灭过、戈，复禹之绩。祀夏配天，不失旧物。今吴不如过，而越大于少康，或将丰之，不亦难乎？勾践能亲而务施，施不失人，亲不弃劳，与我同壤而世为仇雠。于是乎克而弗取，将又存之，违天而长寇雠，后虽悔之，不可食已。姬之衰也，日可俟也。介在蛮夷，而长寇雠，以是求伯，必不行矣。”
弗听。退而告人曰：“越十年生聚，而十年教训，二十年之外，吴其为沼乎！”

　　wú wáng fū chà bài yuè yú fū jiāo ，bào zhì lǐ yě 。suí rù yuè 。yuè zǐ yǐ jiǎ dùn wǔ qiān bǎo yú huì jī ，shǐ dà fū zhǒng yīn wú tài zǎi pǐ yǐ háng chéng 。
wú zǐ jiāng xǔ zhī 。wǔ yuán yuē ：“bú kě 。chén wén zhī ：‘shù dé mò rú zī ，qù jí mò rú jìn 。’xī yǒu guò jiāo shā zhēn guàn yǐ fá zhēn xún ，miè xià hòu xiàng 。hòu mín fāng shēn ，táo chū zì dòu ，guī yú yǒu réng ，shēng shǎo kāng yān ，wéi réng mù zhèng 。jì jiāo néng jiè zhī 。jiāo shǐ jiāo qiú zhī ，táo bēn yǒu yú ，wéi zhī páo zhèng ，yǐ chú qí hài 。yú sī yú shì qī zhī yǐ èr yáo ，ér yì zhū lún ，yǒu tián yī chéng ，yǒu zhòng yī lǚ 。néng bù qí dé ，ér zhào qí móu ，yǐ shōu xià zhòng ，fǔ qí guān zhí ；shǐ nǚ ài dié jiāo ，shǐ jì zhù yòu yì ，suí miè guò 、gē ，fù yǔ zhī jì 。sì xià pèi tiān ，bú shī jiù wù 。jīn wú bú rú guò ，ér yuè dà yú shǎo kāng ，huò jiāng fēng zhī ，bú yì nán hū ？gōu jiàn néng qīn ér wù shī ，shī bú shī rén ，qīn bú qì láo ，yǔ wǒ tóng rǎng ér shì wéi chóu chóu 。yú shì hū kè ér fú qǔ ，jiāng yòu cún zhī ，wéi tiān ér zhǎng kòu chóu ，hòu suī huǐ zhī ，bú kě shí yǐ 。jī zhī shuāi yě ，rì kě sì yě 。jiè zài mán yí ，ér zhǎng kòu chóu ，yǐ shì qiú bó ，bì bú háng yǐ 。”
fú tīng 。tuì ér gào rén yuē ：“yuè shí nián shēng jù ，ér shí nián jiāo xùn ，èr shí nián zhī wài ，wú qí wéi zhǎo hū ！”

　　公父文伯退朝，朝其母，其母方绩，文伯曰：“以歜之家而主犹绩，惧干季孙之怒也。其以歜为不能事主乎？”其母叹曰：“鲁其亡乎？使僮子备官而未之闻耶？居，吾语女。昔圣王之处民也，择瘠土而处之，劳其民而用之，故长王天下。夫民劳则思，思则善心生；逸则淫，淫则忘善；忘善则恶心生。沃土之民不材，淫也。瘠土之民，莫不向义，劳也。
是故天子大采朝日，与三公九卿，祖识地德，日中考政，与百官之政事。师尹惟旅牧相，宣序民事。少采夕月，与大史司载纠虔天刑。日入，监九御，使洁奉鐕郊之粢盛，而後即安。诸侯朝修天子之业命，昼考其国国职，夕省其典刑，夜儆百工，使无慆淫，而後即安。卿大朝考其职，昼讲其庶政，夕序其业，夜庀其家事，而後即安。士朝受业，昼而讲贯，夕而习复，夜而计过，无憾，而後即安。自庶人以下，明而动，晦而休，无日以怠。王后亲织玄紞，公侯之夫人，加之纮、綖。卿之内为大带，命妇成祭服。列士之妻，加之以朝服。自庶士以下，皆衣其夫。社而赋事，蒸而献功，男女效绩，愆则有辟。古之制也！君子劳心，小人劳力，先王之训也！自上以下，谁敢淫心舍力？
今我寡也，尔又在下位，朝夕处事，犹恐忘先人之业。况有怠惰，其何以避辟？吾冀而朝夕修我，曰：‘必无废先人。’尔今曰：‘胡不自安？’以是承君之官，余惧穆伯之绝祀也？”
仲尼闻之曰：“弟子志之，季氏之妇不淫矣！”

　　gōng fù wén bó tuì cháo ，cháo qí mǔ ，qí mǔ fāng jì ，wén bó yuē ：“yǐ chù zhī jiā ér zhǔ yóu jì ，jù gàn jì sūn zhī nù yě 。qí yǐ chù wéi bú néng shì zhǔ hū ？”qí mǔ tàn yuē ：“lǔ qí wáng hū ？shǐ tóng zǐ bèi guān ér wèi zhī wén yē ？jū ，wú yǔ nǚ 。xī shèng wáng zhī chù mín yě ，zé jí tǔ ér chù zhī ，láo qí mín ér yòng zhī ，gù zhǎng wáng tiān xià 。fū mín láo zé sī ，sī zé shàn xīn shēng ；yì zé yín ，yín zé wàng shàn ；wàng shàn zé è xīn shēng 。wò tǔ zhī mín bú cái ，yín yě 。jí tǔ zhī mín ，mò bú xiàng yì ，láo yě 。
shì gù tiān zǐ dà cǎi cháo rì ，yǔ sān gōng jiǔ qīng ，zǔ shí dì dé ，rì zhōng kǎo zhèng ，yǔ bǎi guān zhī zhèng shì 。shī yǐn wéi lǚ mù xiàng ，xuān xù mín shì 。shǎo cǎi xī yuè ，yǔ dà shǐ sī zǎi jiū qián tiān xíng 。rì rù ，jiān jiǔ yù ，shǐ jié fèng zān jiāo zhī zī shèng ，ér hòu jí ān 。zhū hóu cháo xiū tiān zǐ zhī yè mìng ，zhòu kǎo qí guó guó zhí ，xī shěng qí diǎn xíng ，yè jǐng bǎi gōng ，shǐ wú tāo yín ，ér hòu jí ān 。qīng dà cháo kǎo qí zhí ，zhòu jiǎng qí shù zhèng ，xī xù qí yè ，yè pǐ qí jiā shì ，ér hòu jí ān 。shì cháo shòu yè ，zhòu ér jiǎng guàn ，xī ér xí fù ，yè ér jì guò ，wú hàn ，ér hòu jí ān 。zì shù rén yǐ xià ，míng ér dòng ，huì ér xiū ，wú rì yǐ dài 。wáng hòu qīn zhī xuán dǎn ，gōng hóu zhī fū rén ，jiā zhī hóng 、yán 。qīng zhī nèi wéi dà dài ，mìng fù chéng jì fú 。liè shì zhī qī ，jiā zhī yǐ cháo fú 。zì shù shì yǐ xià ，jiē yī qí fū 。shè ér fù shì ，zhēng ér xiàn gōng ，nán nǚ xiào jì ，qiān zé yǒu pì 。gǔ zhī zhì yě ！jun1 zǐ láo xīn ，xiǎo rén láo lì ，xiān wáng zhī xùn yě ！zì shàng yǐ xià ，shuí gǎn yín xīn shě lì ？
jīn wǒ guǎ yě ，ěr yòu zài xià wèi ，cháo xī chù shì ，yóu kǒng wàng xiān rén zhī yè 。kuàng yǒu dài duò ，qí hé yǐ bì pì ？wú jì ér cháo xī xiū wǒ ，yuē ：‘bì wú fèi xiān rén 。’ěr jīn yuē ：‘hú bú zì ān ？’yǐ shì chéng jun1 zhī guān ，yú jù mù bó zhī jué sì yě ？”
zhòng ní wén zhī yuē ：“dì zǐ zhì zhī ，jì shì zhī fù bú yín yǐ ！”

　　宣公夏滥于泗渊，里革断其罟而弃之，曰：“古者大寒降，土蛰发，水虞于是乎讲罛罶，取名鱼，登川禽，而尝之寝庙，行诸国，助宣气也。鸟兽孕，水虫成，兽虞于是乎禁罝罗，矠鱼鳖，以为夏槁，助生阜也。鸟兽成，水虫孕，水虞于是乎禁罜，设阱鄂，以实庙庖，畜功用也。且夫山不槎蘖，泽不伐夭，鱼禁鲲鲕，兽长麑麋，鸟翼鷇卵，虫舍蚔蝝，蕃庶物也，古之训也。今鱼方别孕，不教鱼长，又行网罟，贪无艺也。”
公闻之，曰：“吾过而里革匡我，不亦善乎！是良罟也！为我得法。使有司藏之，使吾无忘谂。”师存侍，曰：“藏罟不如置里革于侧之不忘也。”

　　xuān gōng xià làn yú sì yuān ，lǐ gé duàn qí gǔ ér qì zhī ，yuē ：“gǔ zhě dà hán jiàng ，tǔ zhé fā ，shuǐ yú yú shì hū jiǎng gū liǔ ，qǔ míng yú ，dēng chuān qín ，ér cháng zhī qǐn miào ，háng zhū guó ，zhù xuān qì yě 。niǎo shòu yùn ，shuǐ chóng chéng ，shòu yú yú shì hū jìn jū luó ，zhuó yú biē ，yǐ wéi xià gǎo ，zhù shēng fù yě 。niǎo shòu chéng ，shuǐ chóng yùn ，shuǐ yú yú shì hū jìn zhǔ ，shè jǐng è ，yǐ shí miào páo ，chù gōng yòng yě 。qiě fū shān bú chá niè ，zé bú fá yāo ，yú jìn kūn ér ，shòu zhǎng ní mí ，niǎo yì kòu luǎn ，chóng shě qí yuān ，fān shù wù yě ，gǔ zhī xùn yě 。jīn yú fāng bié yùn ，bú jiāo yú zhǎng ，yòu háng wǎng gǔ ，tān wú yì yě 。”
gōng wén zhī ，yuē ：“wú guò ér lǐ gé kuāng wǒ ，bú yì shàn hū ！shì liáng gǔ yě ！wéi wǒ dé fǎ 。shǐ yǒu sī cáng zhī ，shǐ wú wú wàng shěn 。”shī cún shì ，yuē ：“cáng gǔ bú rú zhì lǐ gé yú cè zhī bú wàng yě 。”

　　郑子产有疾。谓子大叔曰：“我死，子必为政。唯有德者能以宽服民，其次莫如猛。夫火烈，民望而畏之，故鲜死焉。水懦弱，民狎而玩之，则多死焉，故宽难。”疾数月而卒。
大叔为政，不忍猛而宽。郑国多盗，取人于萑苻之泽。大叔悔之，曰：“吾早从夫子，不及此。”兴徒兵以攻萑苻之盗，尽杀之，盗少止。
仲尼曰：“善哉！政宽则民慢，慢则纠之以猛。猛则民残，残则施之以宽。宽以济猛；猛以济宽，政是以和。”《诗》曰：‘民亦劳止，汔可小康；惠此中国，以绥四方。’施之以宽也。‘毋从诡随，以谨无良；式遏寇虐，惨不畏明。’纠之以猛也。‘柔远能迩，以定我王。’平之以和也。又曰：‘不竞不絿，不刚不柔，布政优优，百禄是遒。’和之至也。”
及子产卒，仲尼闻之，出涕曰：“古之遗爱也。”

　　zhèng zǐ chǎn yǒu jí 。wèi zǐ dà shū yuē ：“wǒ sǐ ，zǐ bì wéi zhèng 。wéi yǒu dé zhě néng yǐ kuān fú mín ，qí cì mò rú měng 。fū huǒ liè ，mín wàng ér wèi zhī ，gù xiān sǐ yān 。shuǐ nuò ruò ，mín xiá ér wán zhī ，zé duō sǐ yān ，gù kuān nán 。”jí shù yuè ér zú 。
dà shū wéi zhèng ，bú rěn měng ér kuān 。zhèng guó duō dào ，qǔ rén yú huán fú zhī zé 。dà shū huǐ zhī ，yuē ：“wú zǎo cóng fū zǐ ，bú jí cǐ 。”xìng tú bīng yǐ gōng huán fú zhī dào ，jìn shā zhī ，dào shǎo zhǐ 。
zhòng ní yuē ：“shàn zāi ！zhèng kuān zé mín màn ，màn zé jiū zhī yǐ měng 。měng zé mín cán ，cán zé shī zhī yǐ kuān 。kuān yǐ jì měng ；měng yǐ jì kuān ，zhèng shì yǐ hé 。”《shī 》yuē ：‘mín yì láo zhǐ ，qì kě xiǎo kāng ；huì cǐ zhōng guó ，yǐ suí sì fāng 。’shī zhī yǐ kuān yě 。‘wú cóng guǐ suí ，yǐ jǐn wú liáng ；shì è kòu nuè ，cǎn bú wèi míng 。’jiū zhī yǐ měng yě 。‘róu yuǎn néng ěr ，yǐ dìng wǒ wáng 。’píng zhī yǐ hé yě 。yòu yuē ：‘bú jìng bú qiú ，bú gāng bú róu ，bù zhèng yōu yōu ，bǎi lù shì qiú 。’hé zhī zhì yě 。”
jí zǐ chǎn zú ，zhòng ní wén zhī ，chū tì yuē ：“gǔ zhī yí ài yě 。”

　　海鸟曰“爰居”，止于鲁东门之外二日。臧文仲使国人祭之。展禽曰：“越哉，臧孙之为政也！夫祀，国之大节也，而节，政之所成也。故慎制祀以为国典。今无故而加典，非政之宜也。
“夫圣王之制祀也，法施于民则祀之，以死勤事则祀之，以劳定国则祀之，能御大灾则祀之，能捍大患则祀之。非是族也，不在祀典。昔烈山氏之有天下也，其子曰柱，能植百谷百蔬。夏之兴也，周弃继之，故祀以为稷。共工氏之伯九有也，其子曰后土，能平九土，故祀以为社。黄帝能成命百物，以明民共财。颛顼能修之，帝喾能序三辰以固民，尧能单均刑法以议民，舜勤民事而野死，鲧障供水而殛死，禹能以德修鲧之功，契为司徒而民辑，冥勤其官而水死，汤以宽治民而除其邪，稷勤百谷雨山死，文王以文昭，武王去民之秽。故有虞氏禘黄帝而祖颛顼，郊尧而宗舜；夏后氏禘黄帝面祖颛顼，郊鲧而宗禹；商人禘舜而祖契，郊冥而宗汤；周人禘喾而郊稷，祖文王而宗武王。幕，能帅颛顼者也，有虞氏报焉；杼，能帅禹者也，夏后氏报焉；上甲微，能帅契者也，商人报焉；高圉、太王，能帅稷者也，周人报焉。凡禘、郊、祖、宗、报，此五者，国之典祀也。加之以社稷山川之神，皆有功烈于民者也。及前哲令德之人，所以为民质也；及天之三辰，民所以瞻仰也；及地之五行，所以生殖也；及九州名山川泽，所以出财用也。非是，不在祀典。今海鸟至，已不知而犯之，以为国典，难以为仁且知矣。夫仁者讲功，而知者处物。无功而祀之，非仁也；不知而不问，非知也。今兹海其有灾乎？夫广川之鸟兽，恒知而避其灾也。”
是岁也，海多大风，冬暖。文仲闻柳下季之言，曰：“信吾过也。季子之言，不可不法也。”使书以为三策。

　　hǎi niǎo yuē “yuán jū ”，zhǐ yú lǔ dōng mén zhī wài èr rì 。zāng wén zhòng shǐ guó rén jì zhī 。zhǎn qín yuē ：“yuè zāi ，zāng sūn zhī wéi zhèng yě ！fū sì ，guó zhī dà jiē yě ，ér jiē ，zhèng zhī suǒ chéng yě 。gù shèn zhì sì yǐ wéi guó diǎn 。jīn wú gù ér jiā diǎn ，fēi zhèng zhī yí yě 。
“fū shèng wáng zhī zhì sì yě ，fǎ shī yú mín zé sì zhī ，yǐ sǐ qín shì zé sì zhī ，yǐ láo dìng guó zé sì zhī ，néng yù dà zāi zé sì zhī ，néng hàn dà huàn zé sì zhī 。fēi shì zú yě ，bú zài sì diǎn 。xī liè shān shì zhī yǒu tiān xià yě ，qí zǐ yuē zhù ，néng zhí bǎi gǔ bǎi shū 。xià zhī xìng yě ，zhōu qì jì zhī ，gù sì yǐ wéi jì 。gòng gōng shì zhī bó jiǔ yǒu yě ，qí zǐ yuē hòu tǔ ，néng píng jiǔ tǔ ，gù sì yǐ wéi shè 。huáng dì néng chéng mìng bǎi wù ，yǐ míng mín gòng cái 。zhuān xū néng xiū zhī ，dì kù néng xù sān chén yǐ gù mín ，yáo néng dān jun1 xíng fǎ yǐ yì mín ，shùn qín mín shì ér yě sǐ ，gǔn zhàng gòng shuǐ ér jí sǐ ，yǔ néng yǐ dé xiū gǔn zhī gōng ，qì wéi sī tú ér mín jí ，míng qín qí guān ér shuǐ sǐ ，tāng yǐ kuān zhì mín ér chú qí xié ，jì qín bǎi gǔ yǔ shān sǐ ，wén wáng yǐ wén zhāo ，wǔ wáng qù mín zhī huì 。gù yǒu yú shì dì huáng dì ér zǔ zhuān xū ，jiāo yáo ér zōng shùn ；xià hòu shì dì huáng dì miàn zǔ zhuān xū ，jiāo gǔn ér zōng yǔ ；shāng rén dì shùn ér zǔ qì ，jiāo míng ér zōng tāng ；zhōu rén dì kù ér jiāo jì ，zǔ wén wáng ér zōng wǔ wáng 。mù ，néng shuài zhuān xū zhě yě ，yǒu yú shì bào yān ；zhù ，néng shuài yǔ zhě yě ，xià hòu shì bào yān ；shàng jiǎ wēi ，néng shuài qì zhě yě ，shāng rén bào yān ；gāo yǔ 、tài wáng ，néng shuài jì zhě yě ，zhōu rén bào yān 。fán dì 、jiāo 、zǔ 、zōng 、bào ，cǐ wǔ zhě ，guó zhī diǎn sì yě 。jiā zhī yǐ shè jì shān chuān zhī shén ，jiē yǒu gōng liè yú mín zhě yě 。jí qián zhé lìng dé zhī rén ，suǒ yǐ wéi mín zhì yě ；jí tiān zhī sān chén ，mín suǒ yǐ zhān yǎng yě ；jí dì zhī wǔ háng ，suǒ yǐ shēng zhí yě ；jí jiǔ zhōu míng shān chuān zé ，suǒ yǐ chū cái yòng yě 。fēi shì ，bú zài sì diǎn 。jīn hǎi niǎo zhì ，yǐ bú zhī ér fàn zhī ，yǐ wéi guó diǎn ，nán yǐ wéi rén qiě zhī yǐ 。fū rén zhě jiǎng gōng ，ér zhī zhě chù wù 。wú gōng ér sì zhī ，fēi rén yě ；bú zhī ér bú wèn ，fēi zhī yě 。jīn zī hǎi qí yǒu zāi hū ？fū guǎng chuān zhī niǎo shòu ，héng zhī ér bì qí zāi yě 。”
shì suì yě ，hǎi duō dà fēng ，dōng nuǎn 。wén zhòng wén liǔ xià jì zhī yán ，yuē ：“xìn wú guò yě 。jì zǐ zhī yán ，bú kě bú fǎ yě 。”shǐ shū yǐ wéi sān cè 。

　　楚子狩于州来，次于颍尾，使荡侯、潘子、司马督、嚣尹午、陵尹喜帅师围徐以惧吴。楚子次于乾溪，以为之援。
雨雪，王皮冠，秦复陶，翠被，豹舄，执鞭以出，仆析父从。右尹子革夕，王见之。去冠被，舍鞭，与之语曰：“昔我先王熊绎与吕伋、王孙牟、燮父、禽父，并事康王，四国皆有分，我独无有。今吾使人于周，求鼎以为分，王其与我乎？”
对曰：“与君王哉！昔我先王熊绎，辟在荆山，筚路蓝缕，以处草莽，跋涉山林，以事天子，唯是桃弧、棘矢，以共御王事。齐，王舅也；晋及鲁、卫，王母弟也。楚是以无分，而彼皆有。今周与四国服事君王，将唯命是从，岂其爱鼎？”王曰：“昔我皇祖伯父昆吾，旧许是宅。今郑人贪赖其田，而不我与。我若求之，其与我乎？”
对曰：“与君王哉！周不爱鼎，郑敢爱田？”王曰：“昔诸侯远我而畏晋，今我大城陈、蔡、不羹，赋皆千乘，子与有劳焉。诸侯其畏我乎？”对曰：“畏君王哉！是四国者，专足畏也，又加之以楚，敢不畏君王哉？”
工尹路请曰：“君王命剥圭以为鏚柲，敢请命。”王入视之。析父谓子革：“吾子，楚国之望也！今与王言如响，国其若之何？”子革曰：“摩厉以须，王出，吾刃将斩矣。”
王出，复语。左史倚相趋过。王曰：“是良史也，子善视之。是能读《三坟》、《五典》、《八索》、《九丘》。”对曰：“臣尝问焉，昔穆王欲肆其心，周行天下，将皆必有车辙马迹焉。祭公谋父作《祈招》之诗，以止王心，王是以获没于祗宫。臣问其诗而不知也；若问远焉，其焉能知之？”
王曰：“子能乎？”对曰：“能。其《诗》曰：‘祈招之愔愔，式昭德音。思我王度，式如玉，式如金。形民之力，而无醉饱之心。’”
王揖而入，馈不食，寝不寐，数日。不能自克，以及于难。
仲尼曰：“古也有志：‘克己复礼，仁也。’信善哉！楚灵王若能如是，岂其辱于乾溪？”

　　chǔ zǐ shòu yú zhōu lái ，cì yú yǐng wěi ，shǐ dàng hóu 、pān zǐ 、sī mǎ dū 、xiāo yǐn wǔ 、líng yǐn xǐ shuài shī wéi xú yǐ jù wú 。chǔ zǐ cì yú qián xī ，yǐ wéi zhī yuán 。
yǔ xuě ，wáng pí guàn ，qín fù táo ，cuì bèi ，bào xì ，zhí biān yǐ chū ，pú xī fù cóng 。yòu yǐn zǐ gé xī ，wáng jiàn zhī 。qù guàn bèi ，shě biān ，yǔ zhī yǔ yuē ：“xī wǒ xiān wáng xióng yì yǔ lǚ fán 、wáng sūn móu 、xiè fù 、qín fù ，bìng shì kāng wáng ，sì guó jiē yǒu fèn ，wǒ dú wú yǒu 。jīn wú shǐ rén yú zhōu ，qiú dǐng yǐ wéi fèn ，wáng qí yǔ wǒ hū ？”
duì yuē ：“yǔ jun1 wáng zāi ！xī wǒ xiān wáng xióng yì ，pì zài jīng shān ，bì lù lán lǚ ，yǐ chù cǎo mǎng ，bá shè shān lín ，yǐ shì tiān zǐ ，wéi shì táo hú 、jí shǐ ，yǐ gòng yù wáng shì 。qí ，wáng jiù yě ；jìn jí lǔ 、wèi ，wáng mǔ dì yě 。chǔ shì yǐ wú fèn ，ér bǐ jiē yǒu 。jīn zhōu yǔ sì guó fú shì jun1 wáng ，jiāng wéi mìng shì cóng ，qǐ qí ài dǐng ？”wáng yuē ：“xī wǒ huáng zǔ bó fù kūn wú ，jiù xǔ shì zhái 。jīn zhèng rén tān lài qí tián ，ér bú wǒ yǔ 。wǒ ruò qiú zhī ，qí yǔ wǒ hū ？”
duì yuē ：“yǔ jun1 wáng zāi ！zhōu bú ài dǐng ，zhèng gǎn ài tián ？”wáng yuē ：“xī zhū hóu yuǎn wǒ ér wèi jìn ，jīn wǒ dà chéng chén 、cài 、bú gēng ，fù jiē qiān chéng ，zǐ yǔ yǒu láo yān 。zhū hóu qí wèi wǒ hū ？”duì yuē ：“wèi jun1 wáng zāi ！shì sì guó zhě ，zhuān zú wèi yě ，yòu jiā zhī yǐ chǔ ，gǎn bú wèi jun1 wáng zāi ？”
gōng yǐn lù qǐng yuē ：“jun1 wáng mìng bāo guī yǐ wéi qī bí ，gǎn qǐng mìng 。”wáng rù shì zhī 。xī fù wèi zǐ gé ：“wú zǐ ，chǔ guó zhī wàng yě ！jīn yǔ wáng yán rú xiǎng ，guó qí ruò zhī hé ？”zǐ gé yuē ：“mó lì yǐ xū ，wáng chū ，wú rèn jiāng zhǎn yǐ 。”
wáng chū ，fù yǔ 。zuǒ shǐ yǐ xiàng qū guò 。wáng yuē ：“shì liáng shǐ yě ，zǐ shàn shì zhī 。shì néng dú 《sān fén 》、《wǔ diǎn 》、《bā suǒ 》、《jiǔ qiū 》。”duì yuē ：“chén cháng wèn yān ，xī mù wáng yù sì qí xīn ，zhōu háng tiān xià ，jiāng jiē bì yǒu chē zhé mǎ jì yān 。jì gōng móu fù zuò 《qí zhāo 》zhī shī ，yǐ zhǐ wáng xīn ，wáng shì yǐ huò méi yú zhī gōng 。chén wèn qí shī ér bú zhī yě ；ruò wèn yuǎn yān ，qí yān néng zhī zhī ？”
wáng yuē ：“zǐ néng hū ？”duì yuē ：“néng 。qí 《shī 》yuē ：‘qí zhāo zhī yīn yīn ，shì zhāo dé yīn 。sī wǒ wáng dù ，shì rú yù ，shì rú jīn 。xíng mín zhī lì ，ér wú zuì bǎo zhī xīn 。’”
wáng yī ér rù ，kuì bú shí ，qǐn bú mèi ，shù rì 。bú néng zì kè ，yǐ jí yú nán 。
zhòng ní yuē ：“gǔ yě yǒu zhì ：‘kè jǐ fù lǐ ，rén yě 。’xìn shàn zāi ！chǔ líng wáng ruò néng rú shì ，qǐ qí rǔ yú qián xī ？”

　　定王使单襄公聘于宋。遂假道于陈，以聘于楚。火朝觌矣，道茀不可行也。侯不在疆，司空不视涂，泽不陂，川不梁，野有庾积，场功未毕，道无列树，垦田若艺，膳宰不置饩，司里不授馆，国无寄寓，县无旅舍。民将筑台于夏氏。及陈，陈灵公与孔宁、仪行父南冠以如夏氏，留宾不见。
单子归，告王曰：“陈侯不有大咎，国必亡。”王曰：“何故？”对曰：“夫辰角见而雨毕，天根见而水涸，本见而草木节解，驷见而陨霜，火见而清风戒寒。故《先王之教》曰：‘雨毕而除道，水涸而成梁，草木节解而备藏，陨霜而冬裘具，清风至而修城郭宫室。’故《夏令》曰：‘九月除道，十月成梁。’其时儆曰：“收而场功，待而畚梮，营室之中，土功其始，火之初见，期于司里。’此先王所以不用财贿，而广施德于天下者也。今陈国火朝觌矣，而道路若塞，野场若弃，泽不陂障，川无舟梁，是废先王之教也。”
“《周制》有之曰：‘列树以表道，立鄙食以守路，国有郊牧，疆有寓望，薮有圃草，囿有林池，所以御灾也，其余无非谷土，民无悬耜，野无奥草。不夺民时，不蔑民功。有优无匮，有逸无罢。国有班事，县有序民。’今陈国道路不可知，田在草间，功成而不收，民罢于逸乐，是弃先王之法制也。
“周之《秩官》有之曰：‘敌国宾至，关尹以告，行理以节逆之，候人为导，卿出郊劳，门尹除门，宗祝执祀，司里授馆，司徒具徒，司空视途，司寇诘奸，虞人入材，甸人积薪，火师监燎，水师监濯，膳宰致饔，廪人献饩，司马陈刍，工人展车，百官以物至，宾入如归。是故小大莫不怀爱。其贵国之宾至，则以班加一等，益虔。至于王吏，则皆官正莅事，上卿监之。若王巡守，则君亲监之。’今虽朝也不才，有分族于周，承王命以为过宾于陈，而司事莫至，是蔑先王之官也。
“《先王之令》有之曰：‘天道赏善而罚淫，故凡我造国，无从非彝，无即慆淫，各守尔典，以承天休。’今陈侯不念胤续之常，弃其伉俪妃嫔，而帅其卿佐以淫于夏氏，不亦嫔姓矣乎？陈，我大姬之后也。弃衮冕而南冠以出，不亦简彝乎？是又犯先王之令也。
“昔先王之教，懋帅其德也，犹恐殒越。若废其教而弃其制，蔑其官而犯其令，将何以守国？居大国之　，而无此四者，其能久乎？”
六年，单子如楚。八年，陈侯杀于夏氏。九年，楚子入陈。

　　dìng wáng shǐ dān xiāng gōng pìn yú sòng 。suí jiǎ dào yú chén ，yǐ pìn yú chǔ 。huǒ cháo dí yǐ ，dào bó bú kě háng yě 。hóu bú zài jiāng ，sī kōng bú shì tú ，zé bú bēi ，chuān bú liáng ，yě yǒu yǔ jī ，chǎng gōng wèi bì ，dào wú liè shù ，kěn tián ruò yì ，shàn zǎi bú zhì xì ，sī lǐ bú shòu guǎn ，guó wú jì yù ，xiàn wú lǚ shě 。mín jiāng zhù tái yú xià shì 。jí chén ，chén líng gōng yǔ kǒng níng 、yí háng fù nán guàn yǐ rú xià shì ，liú bīn bú jiàn 。
dān zǐ guī ，gào wáng yuē ：“chén hóu bú yǒu dà jiù ，guó bì wáng 。”wáng yuē ：“hé gù ？”duì yuē ：“fū chén jiǎo jiàn ér yǔ bì ，tiān gēn jiàn ér shuǐ hé ，běn jiàn ér cǎo mù jiē jiě ，sì jiàn ér yǔn shuāng ，huǒ jiàn ér qīng fēng jiè hán 。gù 《xiān wáng zhī jiāo 》yuē ：‘yǔ bì ér chú dào ，shuǐ hé ér chéng liáng ，cǎo mù jiē jiě ér bèi cáng ，yǔn shuāng ér dōng qiú jù ，qīng fēng zhì ér xiū chéng guō gōng shì 。’gù 《xià lìng 》yuē ：‘jiǔ yuè chú dào ，shí yuè chéng liáng 。’qí shí jǐng yuē ：“shōu ér chǎng gōng ，dài ér běn jū ，yíng shì zhī zhōng ，tǔ gōng qí shǐ ，huǒ zhī chū jiàn ，qī yú sī lǐ 。’cǐ xiān wáng suǒ yǐ bú yòng cái huì ，ér guǎng shī dé yú tiān xià zhě yě 。jīn chén guó huǒ cháo dí yǐ ，ér dào lù ruò sāi ，yě chǎng ruò qì ，zé bú bēi zhàng ，chuān wú zhōu liáng ，shì fèi xiān wáng zhī jiāo yě 。”
“《zhōu zhì 》yǒu zhī yuē ：‘liè shù yǐ biǎo dào ，lì bǐ shí yǐ shǒu lù ，guó yǒu jiāo mù ，jiāng yǒu yù wàng ，sǒu yǒu pǔ cǎo ，yòu yǒu lín chí ，suǒ yǐ yù zāi yě ，qí yú wú fēi gǔ tǔ ，mín wú xuán sì ，yě wú ào cǎo 。bú duó mín shí ，bú miè mín gōng 。yǒu yōu wú kuì ，yǒu yì wú bà 。guó yǒu bān shì ，xiàn yǒu xù mín 。’jīn chén guó dào lù bú kě zhī ，tián zài cǎo jiān ，gōng chéng ér bú shōu ，mín bà yú yì lè ，shì qì xiān wáng zhī fǎ zhì yě 。
“zhōu zhī 《zhì guān 》yǒu zhī yuē ：‘dí guó bīn zhì ，guān yǐn yǐ gào ，háng lǐ yǐ jiē nì zhī ，hòu rén wéi dǎo ，qīng chū jiāo láo ，mén yǐn chú mén ，zōng zhù zhí sì ，sī lǐ shòu guǎn ，sī tú jù tú ，sī kōng shì tú ，sī kòu jié jiān ，yú rén rù cái ，diàn rén jī xīn ，huǒ shī jiān liáo ，shuǐ shī jiān zhuó ，shàn zǎi zhì yōng ，lǐn rén xiàn xì ，sī mǎ chén chú ，gōng rén zhǎn chē ，bǎi guān yǐ wù zhì ，bīn rù rú guī 。shì gù xiǎo dà mò bú huái ài 。qí guì guó zhī bīn zhì ，zé yǐ bān jiā yī děng ，yì qián 。zhì yú wáng lì ，zé jiē guān zhèng lì shì ，shàng qīng jiān zhī 。ruò wáng xún shǒu ，zé jun1 qīn jiān zhī 。’jīn suī cháo yě bú cái ，yǒu fèn zú yú zhōu ，chéng wáng mìng yǐ wéi guò bīn yú chén ，ér sī shì mò zhì ，shì miè xiān wáng zhī guān yě 。
“《xiān wáng zhī lìng 》yǒu zhī yuē ：‘tiān dào shǎng shàn ér fá yín ，gù fán wǒ zào guó ，wú cóng fēi yí ，wú jí tāo yín ，gè shǒu ěr diǎn ，yǐ chéng tiān xiū 。’jīn chén hóu bú niàn yìn xù zhī cháng ，qì qí kàng lì fēi pín ，ér shuài qí qīng zuǒ yǐ yín yú xià shì ，bú yì pín xìng yǐ hū ？chén ，wǒ dà jī zhī hòu yě 。qì gǔn miǎn ér nán guàn yǐ chū ，bú yì jiǎn yí hū ？shì yòu fàn xiān wáng zhī lìng yě 。
“xī xiān wáng zhī jiāo ，mào shuài qí dé yě ，yóu kǒng yǔn yuè 。ruò fèi qí jiāo ér qì qí zhì ，miè qí guān ér fàn qí lìng ，jiāng hé yǐ shǒu guó ？jū dà guó zhī 　，ér wú cǐ sì zhě ，qí néng jiǔ hū ？”
liù nián ，dān zǐ rú chǔ 。bā nián ，chén hóu shā yú xià shì 。jiǔ nián ，chǔ zǐ rù chén 。

　　晋师从齐师，入自丘舆，击马陉。
齐侯使宾媚人赂以纪甗、玉磬与地。“不可，则听客之所为。”
宾媚人致赂，晋人不可，曰：“必以肖同叔子为质，而使齐之封内尽东其亩。”对曰：“肖同叔子非他，寡君之母也；若以匹敌，则亦晋君之母也。吾子布大命于诸侯，而曰必质其母以为信，其若王命何？且是以不孝令也。诗曰：‘孝子不匮，永锡尔类。’若以不孝令于诸侯，其无乃非德类也乎？先王疆理天下，物土之宜，而布其利。故诗曰：‘我疆我理，南东其亩。’今吾子疆理诸侯，而曰‘尽东其亩’而已；唯吾子戎车是利，无顾土宜，其无乃非先王之命也乎？反先王则不义，何以为盟主？其晋实有阙。四王之王也，树德而济同欲焉；五伯之霸也，勤而抚之，以役王命；今吾子求合诸侯，以逞无疆之欲。诗曰：‘布政优优，百禄是遒。’子实不优，而弃百禄，诸侯何害焉？不然，寡君之命使臣，则有辞矣。曰‘子以君师辱于敝邑，不腆敝赋，以犒从者；畏君之震，师徒桡败。吾子惠徼齐国之福，不泯其社稷，使继旧好，唯是先君之敝器、土地不敢爱。子又不许，请收合馀烬，背城借一。敝邑之幸，亦云从也；况其不幸，敢不唯命是听？’”

　　jìn shī cóng qí shī ，rù zì qiū yú ，jī mǎ xíng 。
qí hóu shǐ bīn mèi rén lù yǐ jì yǎn 、yù qìng yǔ dì 。“bú kě ，zé tīng kè zhī suǒ wéi 。”
bīn mèi rén zhì lù ，jìn rén bú kě ，yuē ：“bì yǐ xiāo tóng shū zǐ wéi zhì ，ér shǐ qí zhī fēng nèi jìn dōng qí mǔ 。”duì yuē ：“xiāo tóng shū zǐ fēi tā ，guǎ jun1 zhī mǔ yě ；ruò yǐ pǐ dí ，zé yì jìn jun1 zhī mǔ yě 。wú zǐ bù dà mìng yú zhū hóu ，ér yuē bì zhì qí mǔ yǐ wéi xìn ，qí ruò wáng mìng hé ？qiě shì yǐ bú xiào lìng yě 。shī yuē ：‘xiào zǐ bú kuì ，yǒng xī ěr lèi 。’ruò yǐ bú xiào lìng yú zhū hóu ，qí wú nǎi fēi dé lèi yě hū ？xiān wáng jiāng lǐ tiān xià ，wù tǔ zhī yí ，ér bù qí lì 。gù shī yuē ：‘wǒ jiāng wǒ lǐ ，nán dōng qí mǔ 。’jīn wú zǐ jiāng lǐ zhū hóu ，ér yuē ‘jìn dōng qí mǔ ’ér yǐ ；wéi wú zǐ róng chē shì lì ，wú gù tǔ yí ，qí wú nǎi fēi xiān wáng zhī mìng yě hū ？fǎn xiān wáng zé bú yì ，hé yǐ wéi méng zhǔ ？qí jìn shí yǒu què 。sì wáng zhī wáng yě ，shù dé ér jì tóng yù yān ；wǔ bó zhī bà yě ，qín ér fǔ zhī ，yǐ yì wáng mìng ；jīn wú zǐ qiú hé zhū hóu ，yǐ chěng wú jiāng zhī yù 。shī yuē ：‘bù zhèng yōu yōu ，bǎi lù shì qiú 。’zǐ shí bú yōu ，ér qì bǎi lù ，zhū hóu hé hài yān ？bú rán ，guǎ jun1 zhī mìng shǐ chén ，zé yǒu cí yǐ 。yuē ‘zǐ yǐ jun1 shī rǔ yú bì yì ，bú tiǎn bì fù ，yǐ kào cóng zhě ；wèi jun1 zhī zhèn ，shī tú ráo bài 。wú zǐ huì jiǎo qí guó zhī fú ，bú mǐn qí shè jì ，shǐ jì jiù hǎo ，wéi shì xiān jun1 zhī bì qì 、tǔ dì bú gǎn ài 。zǐ yòu bú xǔ ，qǐng shōu hé yú jìn ，bèi chéng jiè yī 。bì yì zhī xìng ，yì yún cóng yě ；kuàng qí bú xìng ，gǎn bú wéi mìng shì tīng ？’”

　　楚子伐陆浑之戎，遂至于雒，观兵于周疆。定王使王孙满劳楚子。楚子问鼎之大小轻重焉。
对曰：“在德不在鼎。昔夏之方有德也，远方图物，贡金九牧，铸鼎象物，百物而为之备，使民知神奸。故民入川泽山林，不逢不若。螭魅罔两，莫能逢之。用能协于上下，以承天休。桀有昏德，鼎迁于商，载祀六百。商纣暴虐，鼎迁于周。德之休明，虽小，重也。其奸回昏乱，虽大，轻也。天祚明德，有所止。成王定鼎于郏鄏，卜世三十，卜年七百，天所命也。周德虽衰，天命未改。鼎之轻重，未可问也。”

　　chǔ zǐ fá lù hún zhī róng ，suí zhì yú luò ，guān bīng yú zhōu jiāng 。dìng wáng shǐ wáng sūn mǎn láo chǔ zǐ 。chǔ zǐ wèn dǐng zhī dà xiǎo qīng zhòng yān 。
duì yuē ：“zài dé bú zài dǐng 。xī xià zhī fāng yǒu dé yě ，yuǎn fāng tú wù ，gòng jīn jiǔ mù ，zhù dǐng xiàng wù ，bǎi wù ér wéi zhī bèi ，shǐ mín zhī shén jiān 。gù mín rù chuān zé shān lín ，bú féng bú ruò 。chī mèi wǎng liǎng ，mò néng féng zhī 。yòng néng xié yú shàng xià ，yǐ chéng tiān xiū 。jié yǒu hūn dé ，dǐng qiān yú shāng ，zǎi sì liù bǎi 。shāng zhòu bào nuè ，dǐng qiān yú zhōu 。dé zhī xiū míng ，suī xiǎo ，zhòng yě 。qí jiān huí hūn luàn ，suī dà ，qīng yě 。tiān zuò míng dé ，yǒu suǒ zhǐ 。chéng wáng dìng dǐng yú jiá rǔ ，bo shì sān shí ，bo nián qī bǎi ，tiān suǒ mìng yě 。zhōu dé suī shuāi ，tiān mìng wèi gǎi 。dǐng zhī qīng zhòng ，wèi kě wèn yě 。”

　　二十有二年春，公伐邾，取须句。夏，宋公、卫侯、许男、滕子伐郑。秋，八月丁未，及邾人战于升陉。冬，十有一月己巳朔，宋公及楚人战于泓，宋师败绩。
楚人伐宋以救郑。宋公将战。大司马固谏曰：“天之弃商久矣，君将兴之，弗可赦也已。”弗听。冬十一月己巳朔，宋公及楚人战于泓。宋人既成列，楚人未既济。司马曰：“彼众我寡，及其未既济也，请击之。”公曰：“不可。”既济而未成列，又以告。公曰：“未可。”既陈而后击之，宋师败绩。公伤股，门官歼焉。
国人皆咎公。公曰：“君子不重伤，不禽二毛。古之为军也，不以阻隘也。寡人虽亡国之余，不鼓不成列。”子鱼曰：“君未知战。勍敌之人，隘而不列，天赞我也。阻而鼓之，不亦可乎？犹有惧焉！且今之勍者，皆我敌也。虽及胡耇，获则取之，何有于二毛？明耻教战，求杀敌也。伤未及死，如何勿重？若爱重伤，则如勿伤；爱其二毛，则如服焉。三军以利用也，金鼓以声气也。利而用之，阻隘可也；声盛致志，鼓儳可也。”

　　èr shí yǒu èr nián chūn ，gōng fá zhū ，qǔ xū jù 。xià ，sòng gōng 、wèi hóu 、xǔ nán 、téng zǐ fá zhèng 。qiū ，bā yuè dīng wèi ，jí zhū rén zhàn yú shēng xíng 。dōng ，shí yǒu yī yuè jǐ sì shuò ，sòng gōng jí chǔ rén zhàn yú hóng ，sòng shī bài jì 。
chǔ rén fá sòng yǐ jiù zhèng 。sòng gōng jiāng zhàn 。dà sī mǎ gù jiàn yuē ：“tiān zhī qì shāng jiǔ yǐ ，jun1 jiāng xìng zhī ，fú kě shè yě yǐ 。”fú tīng 。dōng shí yī yuè jǐ sì shuò ，sòng gōng jí chǔ rén zhàn yú hóng 。sòng rén jì chéng liè ，chǔ rén wèi jì jì 。sī mǎ yuē ：“bǐ zhòng wǒ guǎ ，jí qí wèi jì jì yě ，qǐng jī zhī 。”gōng yuē ：“bú kě 。”jì jì ér wèi chéng liè ，yòu yǐ gào 。gōng yuē ：“wèi kě 。”jì chén ér hòu jī zhī ，sòng shī bài jì 。gōng shāng gǔ ，mén guān jiān yān 。
guó rén jiē jiù gōng 。gōng yuē ：“jun1 zǐ bú zhòng shāng ，bú qín èr máo 。gǔ zhī wéi jun1 yě ，bú yǐ zǔ ài yě 。guǎ rén suī wáng guó zhī yú ，bú gǔ bú chéng liè 。”zǐ yú yuē ：“jun1 wèi zhī zhàn 。qíng dí zhī rén ，ài ér bú liè ，tiān zàn wǒ yě 。zǔ ér gǔ zhī ，bú yì kě hū ？yóu yǒu jù yān ！qiě jīn zhī qíng zhě ，jiē wǒ dí yě 。suī jí hú gǒu ，huò zé qǔ zhī ，hé yǒu yú èr máo ？míng chǐ jiāo zhàn ，qiú shā dí yě 。shāng wèi jí sǐ ，rú hé wù zhòng ？ruò ài zhòng shāng ，zé rú wù shāng ；ài qí èr máo ，zé rú fú yān 。sān jun1 yǐ lì yòng yě ，jīn gǔ yǐ shēng qì yě 。lì ér yòng zhī ，zǔ ài kě yě ；shēng shèng zhì zhì ，gǔ chán kě yě 。”

　　晋侯合诸侯于扈，平宋也。
于是晋侯不见郑伯，以为贰于楚也。郑子家使执讯而与之书，以告赵宣子曰：“寡君即位三年，召蔡侯而与之事君。九月，蔡侯入于敝邑以行，敝邑以侯宣多之难，寡君是以不得与蔡侯偕，十一月，克减侯宣多而随蔡侯以朝于执事。十二年六月，归生佐寡君之嫡夷，以请陈侯于楚而朝诸君。十四年七月寡君又朝，以蒇陈事。十五年五月，陈侯自敝邑往朝于君。往年正月，烛之武往朝夷也。八月，寡君又往朝。以陈蔡之密迩于楚，而不敢贰焉，则敝邑之故也。虽敝邑之事君，何以不免？在位之中，一朝于襄，而再见于君，夷与孤之二三臣，相及于绛。虽我小国，则蔑以过之矣。今大国曰：‘尔未逞吾志。’敝邑有亡，无以加焉。古人有言曰：‘畏首畏尾，身其余几？’又曰：‘鹿死不择音。’小国之事大国也，德，则其人也；不德，则其鹿也。铤而走险，急何能择？命之罔极，亦知亡矣。将悉敝赋以待于鯈，唯执事命之。文公二年，朝于齐；四年，为齐侵蔡，亦获成于楚。居大国之间而从于强令，岂有罪也？大国若弗图，无所逃命。”
晋巩朔行成于郑，赵穿、公婿池为质焉。

　　jìn hóu hé zhū hóu yú hù ，píng sòng yě 。
yú shì jìn hóu bú jiàn zhèng bó ，yǐ wéi èr yú chǔ yě 。zhèng zǐ jiā shǐ zhí xùn ér yǔ zhī shū ，yǐ gào zhào xuān zǐ yuē ：“guǎ jun1 jí wèi sān nián ，zhào cài hóu ér yǔ zhī shì jun1 。jiǔ yuè ，cài hóu rù yú bì yì yǐ háng ，bì yì yǐ hóu xuān duō zhī nán ，guǎ jun1 shì yǐ bú dé yǔ cài hóu xié ，shí yī yuè ，kè jiǎn hóu xuān duō ér suí cài hóu yǐ cháo yú zhí shì 。shí èr nián liù yuè ，guī shēng zuǒ guǎ jun1 zhī dí yí ，yǐ qǐng chén hóu yú chǔ ér cháo zhū jun1 。shí sì nián qī yuè guǎ jun1 yòu cháo ，yǐ chǎn chén shì 。shí wǔ nián wǔ yuè ，chén hóu zì bì yì wǎng cháo yú jun1 。wǎng nián zhèng yuè ，zhú zhī wǔ wǎng cháo yí yě 。bā yuè ，guǎ jun1 yòu wǎng cháo 。yǐ chén cài zhī mì ěr yú chǔ ，ér bú gǎn èr yān ，zé bì yì zhī gù yě 。suī bì yì zhī shì jun1 ，hé yǐ bú miǎn ？zài wèi zhī zhōng ，yī cháo yú xiāng ，ér zài jiàn yú jun1 ，yí yǔ gū zhī èr sān chén ，xiàng jí yú jiàng 。suī wǒ xiǎo guó ，zé miè yǐ guò zhī yǐ 。jīn dà guó yuē ：‘ěr wèi chěng wú zhì 。’bì yì yǒu wáng ，wú yǐ jiā yān 。gǔ rén yǒu yán yuē ：‘wèi shǒu wèi wěi ，shēn qí yú jǐ ？’yòu yuē ：‘lù sǐ bú zé yīn 。’xiǎo guó zhī shì dà guó yě ，dé ，zé qí rén yě ；bú dé ，zé qí lù yě 。dìng ér zǒu xiǎn ，jí hé néng zé ？mìng zhī wǎng jí ，yì zhī wáng yǐ 。jiāng xī bì fù yǐ dài yú tiáo ，wéi zhí shì mìng zhī 。wén gōng èr nián ，cháo yú qí ；sì nián ，wéi qí qīn cài ，yì huò chéng yú chǔ 。jū dà guó zhī jiān ér cóng yú qiáng lìng ，qǐ yǒu zuì yě ？dà guó ruò fú tú ，wú suǒ táo mìng 。”
jìn gǒng shuò háng chéng yú zhèng ，zhào chuān 、gōng xù chí wéi zhì yān 。

　　吴公子札来聘。……请观于周乐。使工为之歌《周南》、《召南》，曰：“美哉！始基之矣，犹未也，然勤而不怨矣。为之歌《邶》、《鄘》、《卫》，曰：“美哉，渊乎！忧而不困者也。吾闻卫康叔、武公之德如是，是其《卫风》乎？”为之歌《王》曰：“美哉！思而不惧，其周之东乎！”为之歌《郑》，曰：“美哉！其细已甚，民弗堪也。是其先亡乎！”为之歌《齐》，曰：“美哉，泱泱乎！大风也哉！表东海者，其大公乎？国未可量也。”为之歌《豳》，曰：“美哉，荡乎！乐而不淫，其周公之东乎？”为之歌《秦》，曰：“此之谓夏声。夫能夏则大，大之至也，其周之旧乎！”为之歌《魏》，曰：“美哉，渢渢乎！大而婉，险而易行，以德辅此，则明主也！”为之歌《唐》，曰：“思深哉！其有陶唐氏之遗民乎？不然，何忧之远也？非令德之后，谁能若是？”为．之歌《陈》，曰：“国无主，其能久乎！”自《郐》以下无讥焉！
为之歌《小雅》，曰。“美哉！思而不贰，怨而不言，其周德之衰乎？犹有先王之遗民焉！”为之歌《大雅》，曰：“广哉！熙熙乎！曲而有直体，其文王之德乎？”
为之歌《颂》，曰：“至矣哉！直而不倨，曲而不屈；迩而不逼，远而不携；迁而不淫，复而不厌；哀而不愁，乐而不荒；用而不匮，广而不宣；施而不费，取而不贪；处而不底，行而不流。五声和，八风平；节有度，守有序。盛德之所同也！”
见舞《象箾》、《南龠》者，曰：“美哉，犹有憾！”见舞《大武》者，曰：“美哉，周之盛也，其若此乎？”见舞《韶濩》者，曰：“圣人之弘也，而犹有惭德，圣人之难也！”见舞《大夏》者，曰：“美哉！勤而不德。非禹，其谁能修之！”见舞《韶箾》者“，曰：“德至矣哉！大矣，如天之无不帱也，如地之无不载也！虽甚盛德，其蔑以加于此矣。观止矣！若有他乐，吾不敢请已！”

　　wú gōng zǐ zhá lái pìn 。……qǐng guān yú zhōu lè 。shǐ gōng wéi zhī gē 《zhōu nán 》、《zhào nán 》，yuē ：“měi zāi ！shǐ jī zhī yǐ ，yóu wèi yě ，rán qín ér bú yuàn yǐ 。wéi zhī gē 《bèi 》、《yōng 》、《wèi 》，yuē ：“měi zāi ，yuān hū ！yōu ér bú kùn zhě yě 。wú wén wèi kāng shū 、wǔ gōng zhī dé rú shì ，shì qí 《wèi fēng 》hū ？”wéi zhī gē 《wáng 》yuē ：“měi zāi ！sī ér bú jù ，qí zhōu zhī dōng hū ！”wéi zhī gē 《zhèng 》，yuē ：“měi zāi ！qí xì yǐ shèn ，mín fú kān yě 。shì qí xiān wáng hū ！”wéi zhī gē 《qí 》，yuē ：“měi zāi ，yāng yāng hū ！dà fēng yě zāi ！biǎo dōng hǎi zhě ，qí dà gōng hū ？guó wèi kě liàng yě 。”wéi zhī gē 《bīn 》，yuē ：“měi zāi ，dàng hū ！lè ér bú yín ，qí zhōu gōng zhī dōng hū ？”wéi zhī gē 《qín 》，yuē ：“cǐ zhī wèi xià shēng 。fū néng xià zé dà ，dà zhī zhì yě ，qí zhōu zhī jiù hū ！”wéi zhī gē 《wèi 》，yuē ：“měi zāi ，fán fán hū ！dà ér wǎn ，xiǎn ér yì háng ，yǐ dé fǔ cǐ ，zé míng zhǔ yě ！”wéi zhī gē 《táng 》，yuē ：“sī shēn zāi ！qí yǒu táo táng shì zhī yí mín hū ？bú rán ，hé yōu zhī yuǎn yě ？fēi lìng dé zhī hòu ，shuí néng ruò shì ？”wéi ．zhī gē 《chén 》，yuē ：“guó wú zhǔ ，qí néng jiǔ hū ！”zì 《kuài 》yǐ xià wú jī yān ！
wéi zhī gē 《xiǎo yǎ 》，yuē 。“měi zāi ！sī ér bú èr ，yuàn ér bú yán ，qí zhōu dé zhī shuāi hū ？yóu yǒu xiān wáng zhī yí mín yān ！”wéi zhī gē 《dà yǎ 》，yuē ：“guǎng zāi ！xī xī hū ！qǔ ér yǒu zhí tǐ ，qí wén wáng zhī dé hū ？”
wéi zhī gē 《sòng 》，yuē ：“zhì yǐ zāi ！zhí ér bú jù ，qǔ ér bú qū ；ěr ér bú bī ，yuǎn ér bú xié ；qiān ér bú yín ，fù ér bú yàn ；āi ér bú chóu ，lè ér bú huāng ；yòng ér bú kuì ，guǎng ér bú xuān ；shī ér bú fèi ，qǔ ér bú tān ；chù ér bú dǐ ，háng ér bú liú 。wǔ shēng hé ，bā fēng píng ；jiē yǒu dù ，shǒu yǒu xù 。shèng dé zhī suǒ tóng yě ！”
jiàn wǔ 《xiàng xiāo 》、《nán yuè 》zhě ，yuē ：“měi zāi ，yóu yǒu hàn ！”jiàn wǔ 《dà wǔ 》zhě ，yuē ：“měi zāi ，zhōu zhī shèng yě ，qí ruò cǐ hū ？”jiàn wǔ 《sháo hù 》zhě ，yuē ：“shèng rén zhī hóng yě ，ér yóu yǒu cán dé ，shèng rén zhī nán yě ！”jiàn wǔ 《dà xià 》zhě ，yuē ：“měi zāi ！qín ér bú dé 。fēi yǔ ，qí shuí néng xiū zhī ！”jiàn wǔ 《sháo xiāo 》zhě “，yuē ：“dé zhì yǐ zāi ！dà yǐ ，rú tiān zhī wú bú dào yě ，rú dì zhī wú bú zǎi yě ！suī shèn shèng dé ，qí miè yǐ jiā yú cǐ yǐ 。guān zhǐ yǐ ！ruò yǒu tā lè ，wú bú gǎn qǐng yǐ ！”

　　十月，晋阴饴甥会秦伯，盟于王城。
秦伯曰：“晋国和乎？”对曰：“不和。小人耻失其君而悼丧其亲，不惮征缮以立圉也。曰：‘必报仇，宁事戎狄。’君子爱其君而知其罪，不惮征缮以待秦命。曰：‘必报德，有死无二。’以此不和。”秦伯曰：“国谓君何？”对曰：“小人戚，谓之不免；君子恕，以为必归。小人曰：‘我毒秦，秦岂归君？’君子曰：‘我知罪矣，秦必归君。贰而执之，服而舍之，德莫厚焉，刑莫威焉。服者怀德，贰者畏刑，此一役也，秦可以霸。纳而不定，废而不立，以德为怨，秦不其然。’”秦伯曰：“是吾心也。”
改馆晋侯，馈七牢焉。

　　shí yuè ，jìn yīn yí shēng huì qín bó ，méng yú wáng chéng 。
qín bó yuē ：“jìn guó hé hū ？”duì yuē ：“bú hé 。xiǎo rén chǐ shī qí jun1 ér dào sàng qí qīn ，bú dàn zhēng shàn yǐ lì yǔ yě 。yuē ：‘bì bào chóu ，níng shì róng dí 。’jun1 zǐ ài qí jun1 ér zhī qí zuì ，bú dàn zhēng shàn yǐ dài qín mìng 。yuē ：‘bì bào dé ，yǒu sǐ wú èr 。’yǐ cǐ bú hé 。”qín bó yuē ：“guó wèi jun1 hé ？”duì yuē ：“xiǎo rén qī ，wèi zhī bú miǎn ；jun1 zǐ shù ，yǐ wéi bì guī 。xiǎo rén yuē ：‘wǒ dú qín ，qín qǐ guī jun1 ？’jun1 zǐ yuē ：‘wǒ zhī zuì yǐ ，qín bì guī jun1 。èr ér zhí zhī ，fú ér shě zhī ，dé mò hòu yān ，xíng mò wēi yān 。fú zhě huái dé ，èr zhě wèi xíng ，cǐ yī yì yě ，qín kě yǐ bà 。nà ér bú dìng ，fèi ér bú lì ，yǐ dé wéi yuàn ，qín bú qí rán 。’”qín bó yuē ：“shì wú xīn yě 。”
gǎi guǎn jìn hóu ，kuì qī láo yān 。

　　冬，晋文公卒。庚辰，将殡于曲沃。出绛，柩有声如牛。卜偃使大夫拜，曰：“君命大事将有西师过轶我，击之，必大捷焉。”
杞子自郑使告于秦曰：“郑人使我掌其北门之管，若潜师以来，国可得也。”穆公访诸蹇叔。蹇叔曰：“劳师以袭远，非所闻也。师劳力竭，远主备之，无乃不可乎？师之所为，郑必知之。 勤而无所，必有悖心。且行千里，其谁不知？”公辞焉。召孟明、 西乞、白乙使出师于东门之外。蹇叔哭之曰：“孟子！吾见师之出而不见其入也。”公使谓之曰：“尔何知！中寿，尔墓之木拱矣！”
蹇叔之子与师，哭而送之，曰：“晋人御师必于崤，有二陵焉。 其南陵，夏后皋之墓地；其北陵，文王之所辟风雨也，必死是间，余收尔骨焉?秦师遂东。

　　dōng ，jìn wén gōng zú 。gēng chén ，jiāng bìn yú qǔ wò 。chū jiàng ，jiù yǒu shēng rú niú 。bo yǎn shǐ dà fū bài ，yuē ：“jun1 mìng dà shì jiāng yǒu xī shī guò yì wǒ ，jī zhī ，bì dà jié yān 。”
qǐ zǐ zì zhèng shǐ gào yú qín yuē ：“zhèng rén shǐ wǒ zhǎng qí běi mén zhī guǎn ，ruò qián shī yǐ lái ，guó kě dé yě 。”mù gōng fǎng zhū jiǎn shū 。jiǎn shū yuē ：“láo shī yǐ xí yuǎn ，fēi suǒ wén yě 。shī láo lì jié ，yuǎn zhǔ bèi zhī ，wú nǎi bú kě hū ？shī zhī suǒ wéi ，zhèng bì zhī zhī 。 qín ér wú suǒ ，bì yǒu bèi xīn 。qiě háng qiān lǐ ，qí shuí bú zhī ？”gōng cí yān 。zhào mèng míng 、 xī qǐ 、bái yǐ shǐ chū shī yú dōng mén zhī wài 。jiǎn shū kū zhī yuē ：“mèng zǐ ！wú jiàn shī zhī chū ér bú jiàn qí rù yě 。”gōng shǐ wèi zhī yuē ：“ěr hé zhī ！zhōng shòu ，ěr mù zhī mù gǒng yǐ ！”
jiǎn shū zhī zǐ yǔ shī ，kū ér sòng zhī ，yuē ：“jìn rén yù shī bì yú xiáo ，yǒu èr líng yān 。 qí nán líng ，xià hòu gāo zhī mù dì ；qí běi líng ，wén wáng zhī suǒ pì fēng yǔ yě ，bì sǐ shì jiān ，yú shōu ěr gǔ yān ?qín shī suí dōng 。

　　崔武子见棠姜而美之，遂取之。庄公通焉。崔子弑之。
晏子立于崔氏之门外。其人曰：“死乎？”曰：“独吾君也乎哉，吾死也？”曰：“行乎？”曰：“吾罪也乎哉，吾亡也？”曰：“归乎？”曰：“君死，安归？君民者，岂以陵民？社稷是主。臣君者，岂为其口实？社稷是养。故君为社稷死，则死之；为社稷亡，则亡之。若为己死，而为己亡，非其私暱，谁敢任之？且人有君而弑之，吾焉得死之？而焉得亡之？将庸何归？”门启而入，枕尸股而哭。兴，三踊而出。人谓崔子：“必杀之。”崔子曰：“民之望也，舍之得民。”

　　cuī wǔ zǐ jiàn táng jiāng ér měi zhī ，suí qǔ zhī 。zhuāng gōng tōng yān 。cuī zǐ shì zhī 。
yàn zǐ lì yú cuī shì zhī mén wài 。qí rén yuē ：“sǐ hū ？”yuē ：“dú wú jun1 yě hū zāi ，wú sǐ yě ？”yuē ：“háng hū ？”yuē ：“wú zuì yě hū zāi ，wú wáng yě ？”yuē ：“guī hū ？”yuē ：“jun1 sǐ ，ān guī ？jun1 mín zhě ，qǐ yǐ líng mín ？shè jì shì zhǔ 。chén jun1 zhě ，qǐ wéi qí kǒu shí ？shè jì shì yǎng 。gù jun1 wéi shè jì sǐ ，zé sǐ zhī ；wéi shè jì wáng ，zé wáng zhī 。ruò wéi jǐ sǐ ，ér wéi jǐ wáng ，fēi qí sī nì ，shuí gǎn rèn zhī ？qiě rén yǒu jun1 ér shì zhī ，wú yān dé sǐ zhī ？ér yān dé wáng zhī ？jiāng yōng hé guī ？”mén qǐ ér rù ，zhěn shī gǔ ér kū 。xìng ，sān yǒng ér chū 。rén wèi cuī zǐ ：“bì shā zhī 。”cuī zǐ yuē ：“mín zhī wàng yě ，shě zhī dé mín 。”

　　栾盈出奔楚。宣子杀羊舌虎，囚叔向。人谓叔向曰：“子离于罪，其为不知乎？”叔向曰：“与其死亡若何？诗曰：‘优哉游哉，聊以卒岁。’知也。”
乐王鲋见叔向曰：“吾为子请。”叔向弗应，出不拜。其人皆咎叔向。叔向曰：“必祁大夫。”室老闻之曰：“乐王鲋言于君无不行，求赦吾子，吾子不许；祁大夫所不能也，而曰必由之。何也？”叔向曰：“乐王鲋从君者也，何能行？祁大夫外举不弃仇，内举不失亲，其独遗我乎？诗曰：‘有觉德行，四国顺之。’夫子，觉者也。”
晋侯问叔向之罪于乐王鲋。对曰：“不弃其亲，其有焉。”
于是祁奚老矣，闻之，乘驲而见宣子，曰：“《诗》曰：‘惠我无疆，子孙保之。’《书》曰：‘圣有谟勋，明征定保。’夫谋而鲜过，惠训不倦者，叔向有焉，社稷之固也。犹将十世宥之，以劝能者。今壹不免其身，以弃社稷，不亦惑乎？鲧殛而禹兴；伊尹放大甲而相之，卒无怨色；管蔡为戮，周公右王。若之何其以虎也弃社稷？子为善，谁敢不勉，多杀何为？”宣子说，与之乘，以言诸公而免之。不见叔向而归，叔向亦不告免焉而朝。

　　luán yíng chū bēn chǔ 。xuān zǐ shā yáng shé hǔ ，qiú shū xiàng 。rén wèi shū xiàng yuē ：“zǐ lí yú zuì ，qí wéi bú zhī hū ？”shū xiàng yuē ：“yǔ qí sǐ wáng ruò hé ？shī yuē ：‘yōu zāi yóu zāi ，liáo yǐ zú suì 。’zhī yě 。”
lè wáng fù jiàn shū xiàng yuē ：“wú wéi zǐ qǐng 。”shū xiàng fú yīng ，chū bú bài 。qí rén jiē jiù shū xiàng 。shū xiàng yuē ：“bì qí dà fū 。”shì lǎo wén zhī yuē ：“lè wáng fù yán yú jun1 wú bú háng ，qiú shè wú zǐ ，wú zǐ bú xǔ ；qí dà fū suǒ bú néng yě ，ér yuē bì yóu zhī 。hé yě ？”shū xiàng yuē ：“lè wáng fù cóng jun1 zhě yě ，hé néng háng ？qí dà fū wài jǔ bú qì chóu ，nèi jǔ bú shī qīn ，qí dú yí wǒ hū ？shī yuē ：‘yǒu jiào dé háng ，sì guó shùn zhī 。’fū zǐ ，jiào zhě yě 。”
jìn hóu wèn shū xiàng zhī zuì yú lè wáng fù 。duì yuē ：“bú qì qí qīn ，qí yǒu yān 。”
yú shì qí xī lǎo yǐ ，wén zhī ，chéng rì ér jiàn xuān zǐ ，yuē ：“《shī 》yuē ：‘huì wǒ wú jiāng ，zǐ sūn bǎo zhī 。’《shū 》yuē ：‘shèng yǒu mó xūn ，míng zhēng dìng bǎo 。’fū móu ér xiān guò ，huì xùn bú juàn zhě ，shū xiàng yǒu yān ，shè jì zhī gù yě 。yóu jiāng shí shì yòu zhī ，yǐ quàn néng zhě 。jīn yī bú miǎn qí shēn ，yǐ qì shè jì ，bú yì huò hū ？gǔn jí ér yǔ xìng ；yī yǐn fàng dà jiǎ ér xiàng zhī ，zú wú yuàn sè ；guǎn cài wéi lù ，zhōu gōng yòu wáng 。ruò zhī hé qí yǐ hǔ yě qì shè jì ？zǐ wéi shàn ，shuí gǎn bú miǎn ，duō shā hé wéi ？”xuān zǐ shuō ，yǔ zhī chéng ，yǐ yán zhū gōng ér miǎn zhī 。bú jiàn shū xiàng ér guī ，shū xiàng yì bú gào miǎn yān ér cháo 。

　　是岁十月之望，步自雪堂，将归于临皋。二客从予过黄泥之坂。霜露既降，木叶尽脱， 人影在地，仰见明月，顾而乐之，行歌相答。已而叹曰：“有客无酒，有酒无肴，月白风 清，如此良夜何！”客曰：“今者薄暮，举网得鱼，巨口细鳞，状如松江之鲈。顾安所得酒 乎？”归而谋诸妇。妇曰：“我有斗酒，藏之久矣，以待子不时之需。”于是携酒与鱼，复 游于赤壁之下。江流有声，断岸千尺；山高月小，水落石出。曾日月之几何，而江山不可复 识矣。予乃摄衣而上，履巉岩，披蒙茸，踞虎豹，登虬龙，攀栖鹘之危巢，俯冯夷之幽 宫。盖二客不能从焉。划然长啸，草木震动，山鸣谷应，风起水涌。予亦悄然而悲，肃然而 恐，凛乎其不可留也。反而登舟，放乎中流，听其所止而休焉。时夜将半，四顾寂寥。适有 孤鹤，横江东来。翅如车轮，玄裳缟衣，戛然长鸣，掠予舟而西也。

　　须臾客去，予亦就睡。梦一道士，羽衣蹁跹，过临皋之下，揖予而言曰：“赤壁之游乐 乎？”问其姓名，俯而不答。“呜呼！噫嘻！我知之矣。畴昔之夜，飞鸣而过我者，非子也 邪？”道士顾笑，予亦惊寤。开户视之，不见其处。 

　　shì suì shí yuè zhī wàng ，bù zì xuě táng ，jiāng guī yú lín gāo 。èr kè cóng yǔ guò huáng ní zhī bǎn 。shuāng lù jì jiàng ，mù yè jìn tuō ， rén yǐng zài dì ，yǎng jiàn míng yuè ，gù ér lè zhī ，háng gē xiàng dá 。yǐ ér tàn yuē ：“yǒu kè wú jiǔ ，yǒu jiǔ wú yáo ，yuè bái fēng qīng ，rú cǐ liáng yè hé ！”kè yuē ：“jīn zhě báo mù ，jǔ wǎng dé yú ，jù kǒu xì lín ，zhuàng rú sōng jiāng zhī lú 。gù ān suǒ dé jiǔ hū ？”guī ér móu zhū fù 。fù yuē ：“wǒ yǒu dòu jiǔ ，cáng zhī jiǔ yǐ ，yǐ dài zǐ bú shí zhī xū 。”yú shì xié jiǔ yǔ yú ，fù yóu yú chì bì zhī xià 。jiāng liú yǒu shēng ，duàn àn qiān chǐ ；shān gāo yuè xiǎo ，shuǐ luò shí chū 。céng rì yuè zhī jǐ hé ，ér jiāng shān bú kě fù shí yǐ 。yǔ nǎi shè yī ér shàng ，lǚ chán yán ，pī méng róng ，jù hǔ bào ，dēng qiú lóng ，pān qī gǔ zhī wēi cháo ，fǔ féng yí zhī yōu gōng 。gài èr kè bú néng cóng yān 。huá rán zhǎng xiào ，cǎo mù zhèn dòng ，shān míng gǔ yīng ，fēng qǐ shuǐ yǒng 。yǔ yì qiāo rán ér bēi ，sù rán ér kǒng ，lǐn hū qí bú kě liú yě 。fǎn ér dēng zhōu ，fàng hū zhōng liú ，tīng qí suǒ zhǐ ér xiū yān 。shí yè jiāng bàn ，sì gù jì liáo 。shì yǒu gū hè ，héng jiāng dōng lái 。chì rú chē lún ，xuán shang gǎo yī ，jiá rán zhǎng míng ，luě yǔ zhōu ér xī yě 。

　　xū yú kè qù ，yǔ yì jiù shuì 。mèng yī dào shì ，yǔ yī pián xiān ，guò lín gāo zhī xià ，yī yǔ ér yán yuē ：“chì bì zhī yóu lè hū ？”wèn qí xìng míng ，fǔ ér bú dá 。“wū hū ！yī xī ！wǒ zhī zhī yǐ 。chóu xī zhī yè ，fēi míng ér guò wǒ zhě ，fēi zǐ yě xié ？”dào shì gù xiào ，yǔ yì jīng wù 。kāi hù shì zhī ，bú jiàn qí chù 。